RENESANS|MALARSTWO-TRECENTO

MALARSTWO

TRECENTO

SZKOŁA SIENIEŃSKA

Obejmuje malarzy związanych ze Sieną, malujących freski i obrazy tablicowe dla świątyń i budowli świeckich. Jest szkołą, która bardzo dużo czerpie z gotyku, szczególnie ze stylu międzynarodowego – akcentuje wagę piękna, wdzięku, bogactwa; Tak jak styl międzynarodowy w tematach pojawiają się postaci świętych, Maryja, postaci świeckie oraz alegoryczne przedstawienia; Wprowadza gotycką esowatość postaci, płynność postaci, linearyzm, detaliczność, biżuteryjny charakter układu postaci oraz stosunkowo duże wykorzystanie złota. Postaci chociaż wyraźnie obwiedzione subtelnym, wiotkim konturem zdają się być nierealne poprzez swoje odciążenie. Są nieciężkie, bo światłocień, przestrzeń nie wchodzi w zakres zainteresowań tej szkoły. Niektóre postacie wręcz „lewitują”. Obrazy są stosunkowo płaskie, w niektórych dziełach (ZOB. Alegoria Dobrych i Złych Rządów) czasami sugeruje się bardzo płytką przestrzeń. Układy kompozycyjne w obrazach tablicowych religijnych i  freskach religijnych nawiązuje do średniowiecznych tradycji:

- akcentowany środek;

- na osi dzieła główna figura;

- po bokach figury pozostałe;

Dość często odzywa się swoim echem hierarchizacja postaci (Madonna – duża; aniołowie, święci - mniejsi). W obrazach religijnych występuje statyka, bezruch; W obrazach o tematyce świeckiej, bądź alegorycznej dochodzi do głosu bardziej naturalne rozłożenie postaci.

Znakiem rozpoznawczym tej szkoły jest kontur.

„Kolory archaiczne” – piękne kolory średniowiecza, w pełnym brzmieniu chromatycznym, intensywne z dodatkiem złota (jako Lux mundi – światło najwyższe oraz jako uszlachetnienie ornamentu). W tematach świeckich naturalizacja koloru – kolor zbliżony do naturalnego.

di Ducio

Zajmuje się malarstwem tablicowym. Maluje również freski.

La Maesta – termin odnosi się do Madonny z dzieciątkiem, tronującej w otoczeniu aniołów oraz świętych; ogromnie rozpowszechniony w szkole sieneńskiej.

Madonna Rodziny Ruccelai (nie ma pewności, że to faktycznie TA Madonna dla Ruccelai)

- gładkie tło, bez szrafowania, złote;

- na złotym tle, na osi w sposób hipertroficzny pojawia się wielki, bogaty tron, na którym zasiada Madonna z Dzieciątkiem;

- tron złożony jest z drobnych detali; przedstawiony z próbą pokazania pewnej przestrzenności;

- tron jest zamknięty przepiękną kotarą w kwiaty, bardzo szczegółową; kotara pokazuje, że pomiędzy nami a tą kotarą skrywa się tajemnica;

- aniołowie symetrycznie po trzech z każdej strony; podtrzymują tron;

- esowato wygięte ciało Madonny, ale i bordiura płaszcza Madonny;

- Madonna i Dzieciątko idealizowani; mały nosek, drobne usta; tylko oczy, bizantyńskie – duże;

La Maesta dla Katedry w Sienie

- wielki ołtarz;

- podobno w momencie, kiedy przewożono ten dwustronny ołtarz z pracownie di Duccia ludzie wychodzili z domów i z podziwem oglądali ten przewóz;

- na podnóżku tronu Madonny  di Duccio napisał: "Święta Matko Boga, zapewnij spokój Sienie, a Ducciowi żywot, ponieważ Cię namalował".

- esowatość postaci;

- oprócz aniołów, apostołowie i święci;

- złoto w tle, gładko położone;  izokefalicznie ułożone aureole;

- aureola zawsze jest frontalnie zwróconym „pieniążkiem”;

- awersy ołtarzy są częścią oficjalną

  - hierarchizacja postaci, złoto; natomiast rewersy, zwykle podzielone kwaterami wprowadzają anegdotę, narracje;

REWERS:

1.       Zwiastowanie

2.       Ostatnia Wieczerza

3.       Ukrzyżowanie na Golgocie

Są to sceny z życia Maryi i Chrystusa. Ważna jest akcja, gesty.

(3.) Kompozycja symetrycznie ukazana (typowe dla Sieny); cała scena na złotym tle; w innych przedstawieniach niekoniecznie; pojawia się przestrzeń, ale bardzo płaska, prosta;

(2.) Szkoła sieneńska chciała pokazać prawdę; układy postaci widzimy vis a vis, a to, co jest na stole widzimy dzięki podniesieniu go – nie ma poprawności perspektywy; Duccio podkreślił żywość sytuacji – apostołowie mają różne gesty, ubrani w różne szaty w żywych, podstawowych kolorach;

(1.) Anioł zwiastujący Maryi nowinę sprawia wrażenie  lewitacji, szata anioła faluje;

- esowate układy postaci;

- perspektywa rozbieżna;

(3.) Duża ekspresja;

- piękne archaiczne kolory;

Martini

La Maesta (fresk) dla Katedry w Sienie

- fresk zawsze tłumi nieco kolory w stosunku do malowideł;

- Martini wprowadził zamiast złota w tle bardzo głęboki, ciemny granat symbolizujący nocne niebo;

- drobiazgowość elementów, biżuteryjność;

-esowata forma;

- długa postać;

Fresk Kondotiera Sieneńskiego da Fogliano w Palazzo Publico w Sienie

- kondotier – dowódca miejski,

- portret konny kondotiera;

- portret umieszczony w pejzaży stosunkowo drobiazgowym;

- obraz bardzo horyzontalny;

- Fogliano pokazany na osi oraz jakby szedł po linii obrazu; kompozycja osuwa się na boki – pejzaż gotycki – zamki, za linią brzegową lance wojskowe (wojsko schowało się za górą);

- granatowe niebo w tle, na nim pejzaż rysunkowy;

- koń i Fogliano ubrani reprezentacyjnie;

- kolory trzymają się swoich przedstawień;

Zwiastowanie (obraz sztalugowy)

- ostre łuki, gotyckie nosy, formy sugerujące wimpergi;

- obraz podzielony dwiema kolumnami -sugerują tryptyk;

- całość na gładkim, złotym tle;

- postacie barwne (duże nasycenie barw);

- scena zwiastowania:  Anioł nigdy nie dotknie Maryi, przestrzeń pomiędzy nimi; pomiędzy aniołem a Maryją wazon z kwiatami – symbol jej czystości;

- płaszcz anioła jeszcze nie zdążył opaść;

- anioł zwiastując nowinę sprawia, że Maryja w sposób kokieteryjny próbuje się odsunąć;

- Maryja – malutka główka;

Lorenzetti

Fresk w Sali Wielkiej Rady w Palazzo Pubblico

- ogromny fresk;

Alegoria Dobrych i Złych Rządów

Alegoria Dobrych Rządów:

- zachowała się w dobrej formie;

- alegoria na cześć wielkiej Sieny;

- Siena pod postacią alegoryczną, jako starzec z brodą otoczony alegoriami wszystkich  jego dobrych cech: alegoria sprawiedliwości, trzymająca wagę; alegoria mądrości z książką w ręku; pod nimi alegoria pokoju, do której udają się ludzie, biorą od niej gałązki pokoju; ten pochód osób tworzą wybitni reprezentanci miasta Sieny;

Wiara, nadzieja, miłość fruwają nad głową alegorii Sieny; i jeszcze: alegoria pokoju, alegoria męstwa, alegoria roztropności, a po drugiej stronie alegoria sprawiedliwości;

- efekty dobrych rządów:

Obok Alegorii Dobrych Rządów:

   - Dziewczęta Tańczące;

     - ubrane w eleganckie, płynące suknie, tamburyna; ujęcie bardzo naturalistyczne w kolorze;

     - wszyscy się cieszą, bawią;

   - Wieś Dobrze Rządzona;

     - wszystko równiutko zaorane, drzewka w równych odstępach -> porządek; praca widziana przez pryzmat nieprawdopodobnej sielanki;

Alegoria Złych Rządów:

   - w szczątkowej formie zachowana;

- Lucyfer zasiada na tronie, w czarno-czerwonej (symbol władzy) szacie;

- czarne zwierzęta – symbol zła;

- Lucyfer otoczony jest: alegorią zazdrości, nienawiści, obmowy, chciwości, nieumiarkowania w jedzeniu i piciu;

Wszystkie alegorie ubrane w ciemne szaty lub bardzo zdeformowane;

SZKOŁA FLORENCKA

 (XIVw.)

Stara się zerwać więzy z tradycją gotyku międzynarodowego. Prezentuje ją przede wszystkim Giotto.

Cechy szkoły Florenckiej:

- szkoła, która zdąża do ujęcia rzeczy w sposób bardziej realny; postaci mają swoje gabaryty, grawitacja jest widoczna,

- szkoła delikatnego modelunku światłocieniowego;

- w pewien sposób robi większy krok w stronę przestrzenności niż szkoła sieneńska;

- przestrzeń, choć nie głęboka – naturalna; zrywa ze złotym tłem, w jego miejsce -> pejzaż ziemski z jasnoniebieskim niebem, tłem; w tle drzewa, trawy, kwiaty w liczbie wyliczonej, ale szkoła florencka coraz większą wagę stawia na pejzaż, architekturę (jeszcze gotycką);

- scena na pierwszym planie – płytka przestrzeń;

- sceny we wszystkich obrazach traktowane narracyjnie;

- wszystkie figury ludzkiego rozmiaru – nie ma hierarchizacji;

- postaci gestykulują, odwracają się do siebie, a nawet tyłem do nas;

- postaci nie są idealizowane,

- są syntetyczne, pozbawione detali;

- jest to ogromnie zgeometryzowana sztuka;

- złoto tylko w aureolach i w ołtarzach na deskach malowanych;

- kolory znaturalizowane;

- twarze dość charakterystyczne (dość wystające kości policzkowe, wysokie czoła)

- kompozycja jest zwykle ograniczona do kilku postaci

- szkoła, która będzie szkołą trochę odrębną od szkoły sieneńskiej – w miejsce linii kultywuje bryłę, linia pojawi się, ale ogranicza się do delikatnego rysunku, konturu, oddzielenia rzeczy od rzeczy; w szkole sieneńskiej nie było cienia rzuconego; w szkole florenckiej cień się pojawia, ale tylko wewnątrz postaci;

Cimabue

Obraz dla Kościoła S. Croce we Florencji

- krucyfiks pokazujący Chrystusa ukrzyżowanego, przewiązanego perizonium;

- bardzo wnikliwie obserwowana anatomia człowieka, choć bardzo delikatnie poprowadzona;

- delikatne, przezroczyste perizonium;

Fresk La Maesta do Kościoła św. Franciszka w Asyżu

- św. Franciszek, patron świątyni obok aniołów otaczających tronującą Madonne;